Jak każda dyrektywa, również Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1564 dotycząca ułatwienia dostępu do opublikowanych utworów drukowanych osobom niewidomym i słabowidzącym musi zostać implementowana do porządków prawnych państw członkowskich. W Polsce trwają właśnie prace nad jej wdrożeniem, a my w odpowiedzi na zaproszenie Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego złożyliśmy swoje stanowisko w konsultacjach publicznych.

Ze stanowiskiem można się zapoznać tutaj.

Lindberg Foto, domena publiczna, https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Curt_Broberg_och_Marianne_Aminof...
 
Naszym zdaniem najważniejszą kwestią jest to, że w projekcie ustawy podjęto decyzję o braku rekompensaty na rzecz podmiotów uprawnionych z tytułu dozwolonego użytku utworów chronionych. Rząd RP stał na takim stanowisku już na etapie prac nad Dyrektywą. Słusznie uznano, że wprowadzenie tego rodzaju wymogów mogłoby znacząco utrudnić korzystanie z wyjątku. Uważamy że odpłatność dozwolonego użytku w większości sytuacji stanowi ograniczenie możliwości korzystania z utworów, wprowadzając dodatkowe bariery prawne i ekonomiczne. Dlatego dobrym rozwiązaniem jest zwolnienie z jakichkolwiek opłat z tytułu dozwolonego użytku na rzecz osób niewidomych, osób słabowidzących lub osób z niepełnosprawnościami uniemożliwiającymi zapoznawanie się z drukiem.
Co zmienia Dyrektywa i dlaczego ją uchwalono?
Największym sukcesem ostatnich lat w Światowej Organizacji Własności Intelektualnej (WIPO) jest niewątpliwie Traktat z Marrakeszu dotyczący ułatwienia dostępu do opublikowanych utworów drukowanych osobom niewidomym i słabowidzącym oraz osobom z niepełnosprawnościami uniemożliwiającymi zapoznawanie się z drukiem. Wynegocjowanie międzynarodowego traktatu zajmuje czasami dekady – tak było i w przypadku tego aktu, który zaczął obowiązywać 30 września 2016.
Jednym z sygnatariuszy Traktatu jest Unia Europejska (w tym również Polska), dlatego w październiku 2017 w życie weszła Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1564. Celem dyrektywy jest zwiększenie zakresu dozwolonego użytku utworów chronionych w kontekście dostępu do nich przez osoby niewidome i niedowidzące. Utwory, jakie dyrektywa obejmuje swoim zakresem, to przede wszystkim książki w tym ebooki, czasopisma, gazety, zapisy nutowe, jednak w określonych formatach takich jak druk alfabetem Braille’a, duży druk, dostosowane książki elektroniczne (ebooki) i książki mówione (audiobooki). Dyrektywa przewiduje, że dozwolony użytek będzie obejmował wykonywanie kopii utworu w tak zwanym „dostępnym formacie”. Co ważne, przez kopię w dostępnym formacie w znaczeniu tej dyrektywy nie rozumie się tylko wiernej kopii, ale też kopię wykonaną w innym formacie. W ramach nowego dozwolonego użytku można książkę wydaną jedynie drukiem przekształcić na książkę pisaną alfabetem Braille’a.